Cách sử dụng cây húng chanh tốt cho sức khỏe mà bạn nên biết

1. Đặc điểm của cây húng chanh

Cây húng chanh có tên gọi khác là rau thơm lùn, rau thơm lông, rau tần dày lá, dương tử tô… được trồng ở nhiều nơi nên rất dễ tìm mua nếu có nhu cầu sử dụng. 

1.1. Cây húng chanh là gì ?

Húng chanh có tên khoa học là Plectranthus amboinicus, thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae) và có tên tiếng Anh là Country borage. Bạn có thể nhận biết cây này thông qua những đặc điểm như sau:

• Cây thân thảo với gốc có thể hóa gỗ, sống lâu năm, có thể cao từ 25 - 75cm. Thân mọc đứng, có lông mịn và có mùi thơm.
• Lá húng chanh mọc đối xứng nhau, hình trái xoan, dày, trông như mọng nước. Mép lá có khía răng cưa to, không nhọn, mặt trên có lông đơn, trong và bóng; mặt dưới lá có nhiều lông hơn, gân lá nổi rõ.
• Hoa nhỏ có màu tím đỏ, mọc ở đầu cành hoặc ở ngọn thân thành vòng.
• Quả có màu nâu, thường rất nhỏ, mỗi quả chứa một hạt.

Cây húng chanh có nguồn gốc từ một đảo ở Malaysia, được du nhập và trồng khắp nơi ở Việt Nam để lấy lá, có mùi thơm dễ chịu như mùi quả chanh, vị trước thơm, mát sau hơi hắc. Ngoài ra, cây cũng được trồng ở nhiều nước trên thế giới như Trung Quốc, Ấn Độ, Campuchia, Thái Lan… 

Thu hái, chế biến và bảo quản: 

• Thu hái: Thu hái quanh năm, có thể thu hoạch lá sau 1 tháng trồng. Sau khi hái chỉ cần bón phân và tưới nước đầy đủ để cây tiếp tục phát triển và cho lá. 
• Chế biến: Thường dùng tươi, lấy cành hay lá húng chanh non đem rửa sạch và dùng. Lá hay cành cũng có thể phơi khô để sử dụng lâu dài.
• Bảo quản: Lá khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng. 

1.2. Dược liệu húng chanh

Theo Y học cổ truyền, húng chanh có tính ấm, vị cay, hơi chua và không độc; quy vào 3 kinh là tỳ, phế và vị. Nó có tác dụng phát tán phong hàn, chữa ho, tiêu đờm, sát khuẩn, chữa viêm họng, chữa cảm cúm, sốt không ra mồ hôi … 

Trong dân gian thường dùng dạng tươi vắt lấy nước hoặc đun sôi lấy nước uống. Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ, máy móc, các cơ sở sản xuất thuốc Nam thường chưng cất tinh dầu húng chanh kết hợp với một số thảo dược khác để sản xuất thuốc trị ho, cảm cúm. 

1.3. Thành phần hóa học

Cây húng chanh chứa hai nhóm chất chính là: thành phần dễ bay hơi là tinh dầu và thành phần không bay hơi. 

Tinh dầu thu được từ lá và thân cây được chứng minh có chứa tổng cộng 76 thành phần. Tinh dầu chứa một lượng lớn hai hợp chất phenolic chính, đó là carvacrol và thymol. Ngoài ra, còn chứa các chất khác là limonene, pinene, ocimene…  

Chất lượng cũng như số lượng của các hợp chất hóa học xuất hiện trong tinh dầu có liên quan trực tiếp đến tác dụng của nó. Tinh dầu húng chanh trồng ở Việt Nam có thành phần chính là carvacrol.

Khoảng 30 thành phần không bay hơi đã được xác định trong loại thảo dược này, có thể kể đến như acid phenolic, flavonoid, acid caffeic, acid p - coumaric, khoáng chất, vitamin…

2. Tác dụng của cây húng chanh

Từ kinh nghiệm dân gian sử dụng ở nhiều nước và các nghiên cứu khoa học đã cho thấy loại thảo dược này có rất nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. 

2.1. Hỗ trợ điều trị ho

Húng chanh là một vị thuốc trị ho hiệu quả, đặc biệt thích hợp với trẻ em vì sự hiệu quả và lành tính. Tác dụng này là do:

• Tính kháng khuẩn tự nhiên từ các chất có trong tinh dầu
• Hoạt tính giãn phế quản
• Carvacrol và thymol trong tinh dầu có khả năng long đờm rất tốt

Loại thảo dược này đã được sử dụng trong điều trị ho mãn tính, hen suyễn, viêm phế quản và đau họng ở Ấn Độ và các đảo Caribe. 

2.2. Chữa cảm sốt, không ra mồ hôi

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, loại thảo dược này có khả năng hút ẩm, kích thích cơ thể tiết mồ hôi, giúp cơ thể tiết độc tố ra ngoài và đẩy nhanh quá trình hồi phục do cảm sốt không ra mồ hôi.

Vì vậy, khi bạn hoặc người thân trong gia đình gặp phải tình trạng này có thể sử dụng bài thuốc sau đây để cải thiện sức khỏe.

Bài thuốc: 20g húng chanh, 15g lá tía tô, 5g gừng tươi (cắt lát mỏng), 15g cam thảo đất. Cho tất cả vào ấm đun lấy nước dùng. Uống ấm cho đến khi ra mồ hôi.

2.3. Giảm tình trạng viêm khớp

Trong lá của loại thảo dược này người ta đã tìm thấy rất nhiều loại hợp chất dễ bay hơi giàu acid béo Omega - 6 như acid gamma - linolenic. 

Như chúng ta đã biết acid gamma - linolenic đã được biết đến là có tác dụng giảm viêm khớp bằng cách ngăn ngừa thoái hóa khớp.

Bên cạnh đó, loại thảo dược này cũng được cho là mang đến nhiều tác dụng cho những bệnh nhân bị loãng xương hoặc các vận động viên, những người thường xuyên bị căng thẳng gây ảnh hưởng đến xương khớp nhờ tính năng làm giảm tình trạng viêm khớp.

2.4. Tăng khả năng miễn dịch

Húng chanh là loại thảo dược có chứa một lượng lớn vitamin C và cũng chính vì thế nó được biết đến là một trong những loại thảo dược có khả năng tăng cường hệ miễn dịch.

Ngoài ra, trong loại thảo dược này còn chứa vitamin A và carotenoid giúp cải thiện sức khỏe thị lực, giảm stress oxy hóa và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng.

2.5. Chữa các bệnh về tiêu hóa

Thảo dược này được dùng như một phương pháp điều trị phổ biến cho chứng khó tiêu và tiêu chảy. Lá rau tần có tác dụng đối với hội chứng ruột kích thích nhờ khả năng điều chỉnh hệ tiêu hóa, xoa dịu và giảm đau dạ dày. Ngoài ra, nó còn giúp cải thiện cảm giác khó chịu ở đường ruột.

2.6. Chữa chảy máu cam 

Dùng bài thuốc: 20g húng chanh, 10g hoa hòe sao đen, 15g lá trắc bá sao đen và 15g cam thảo đất. Uống thuốc sắc, kết hợp với lá húng chanh vò nát và nhét vào mũi mỗi khi bị chảy máu cam.

2.7. Chữa các vết cắn của động vật và côn trùng

Lá của loại cây này cũng được dùng làm thuốc đắp trị rết và bọ cạp cắn hoặc ong đốt ở các vùng châu Á. Dùng 20g khoảng lá tươi, giã nát và đắp vào vết cắn. 

2.8. Chữa các bệnh về da

Ở Ấn Độ, nước ép của lá được dùng để chữa dị ứng ngoài da vì chúng chứa nhiều các hợp chất chống viêm, do đó, nó có thể nhanh chóng làm giảm tình trạng sưng tấy, mẩn đỏ, ngứa.

Nó cũng được sử dụng để điều trị bỏng ở các vùng châu Á. Khi bột lá được nướng trên ngọn lửa và bôi lên vết cắt hoặc vết bỏng, nó hoạt động như một chất khử trùng và thúc đẩy quá trình chữa lành. 

2.9 Giảm căng thẳng và lo âu 

Đây là một trong những tác dụng ít người biết đến của loại thảo dược này. Một số hợp chất hữu cơ và khoáng chất được tìm thấy trong loại thảo dược này đã được chứng minh là có tác dụng an thần nhẹ.

Vì vậy, các bài thuốc từ loại thảo dược này, đặc biệt là ở dạng trà uống thường được những người hay gặp phải các tình trạng như lo lắng, căng thẳng thường xuyên, giúp họ cảm thấy thư giãn, ngủ ngon hơn.

2.10. Chữa hôi miệng 

Húng chanh khô sắc lấy nước dùng. Ngậm và súc miệng thường xuyên, thực hiện 5 - 7 lần trong ngày.

3. Cách sử dụng cây húng chanh chữa ho

Húng chanh thường được dùng phổ biến để điều trị ho và các bệnh cảm cúm. Vậy cách nào thì hiệu quả và sử dụng lá húng chữa ho cho trẻ sơ sinh như thế nào? Hãy cùng tham khảo một số cách dưới đây. 

3.1. Húng chanh mật ong

Theo Đông Y, mật ong có vị ngọt thanh, tính bình; quy vào 3 kinh tỳ, phế, đại trường; bổ trung, nhuận táo, giải độc, chỉ thống... Mật ong sử dụng hàng ngày giúp thanh lọc cơ thể, tăng cường hệ miễn dịch, chống nhiễm khuẩn. Kết hợp mật và húng chanh cho công dụng trị cảm cúm và ho rất tốt. 

Cách làm: Sử dụng 15 - 16 lá húng chanh tươi, rửa sạch. Cho vào bát rồi thêm mật ong vào, đem hấp cách thủy. Lấy nước uống, dùng 2 lần/ngày. 

Lưu ý: Không nên dùng mật ong cho trẻ em dưới 1 tuổi, người bị tiểu đường.

3.2. Húng chanh hấp đường phèn

Sử dụng húng chanh hấp đường phèn sẽ giúp nâng cao hiệu quả giảm ho. Do đường phèn vị ngọt, tính bình, quy kinh tỳ và phế, giảm ho, trừ đờm. Bài thuốc này dùng rất tốt cho các trường hợp viêm khí, phế quản, ho khan, ít đờm, đau rát họng… đặc biệt là đối với trẻ em khó dùng thuốc.

Cách làm: lấy vài lá rau tần rửa sạch, giã nhỏ với một ít đường phèn hấp vào nồi cơm hoặc chưng cách thủy chắt lấy nước uống, cho trẻ uống 2 - 3 lần/ngày, dùng liên tục từ 3 - 5 ngày để có hiệu quả. 

3.3. Một số cách khác

Ngoài những cách đã nêu trên, bạn có thể sử dụng kết hợp húng chanh với một số nguyên liệu khác để làm giảm các tình trạng và nguyên nhân gây ho khác như:

• Chữa ho do viêm họng, khản tiếng 

Cách 1: Rửa sạch 30g lá húng chanh bằng nước đun sôi để nguội, thêm vài hạt muối, dập nát, lấy bã nuốt nước dần.

Cách 2: 20g lá húng chanh tươi, rửa sạch, giã nhỏ, vắt lấy nước uống 2 lần mỗi ngày. 

• Chữa cảm hàn, ho, đau đầu, sốt không ra mồ hôi, miệng đắng 

Cách 1: Lá húng chanh 15g, bạc hà 5g, tía tô 8g, gừng tươi 3 lát mỏng. Sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang.

Cách 2: Lá húng chanh tươi 50g, rửa sạch, thái nhỏ, cho vào bát, đổ rượu trắng với lượng xâm xấp, trộn đều, đậy kín. Nấu 1 nồi nước xông, khi nước sôi thì cho bát húng chanh vào, đậy kín vung nấu sôi lại, cho người bệnh xông khoảng 5 - 10 phút. 

• Chữa cảm sốt, nhức đầu, nghẹt mũi, ho đờm

Lấy 15 - 20g cây húng chanh, giã nát, vắt lấy nước cốt để uống. Bạn có thể cho thêm gừng, hành (mỗi loại 12g), nấu lấy nước uống hoặc dùng để xông cho ra mồ hôi. 

4. Lưu ý khi sử dụng cây húng chanh

Mặc dù có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe, tuy nhiên trong quá trình sử dụng thảo dược này, bạn cần lưu ý một số điểm sau để đảm bảo an toàn và có hiệu quả:

• Có thể gây kích ứng với những người có làn da nhạy cảm: do trên thân và lá của cây có nhiều lông nhỏ màu trắng.
• Không nên sử dụng đối với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú trong điều trị bệnh vì có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. 
• Các bài thuốc trị bệnh từ loại thảo dược này chỉ hữu hiệu với các triệu chứng bệnh nhẹ. Đối với các trường hợp bệnh nặng thì nên đến bác sĩ để thăm khám chứ không nên lạm dụng bài thuốc. 
• Hiệu quả của bài thuốc phụ thuộc theo cơ địa từng người mà có tác dụng nhanh hoặc chậm khác nhau. Để đảm bảo an toàn thì người dùng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng.
• Khi đang sử dụng thuốc để chữa trị một số căn bệnh khác các bạn cần phải trao đổi với bác sĩ vì các chất trong cây húng chanh có thể gây tương tác và làm giảm công dụng của thuốc đang dùng. 

Sử dụng húng chanh để điều trị ho vừa đơn giản lại có thể đem lại hiệu quả cao, đặc biệt là an toàn đối với trẻ nhỏ. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đọc đã có thêm các thông tin hữu ích về loại cây này và những cách dùng hiệu quả để nâng cao sức khỏe. 

Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào cần tư vấn, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline 0867 995 518 để được Thiên Tri hỗ trợ nhanh nhất.