Bệnh Viêm VA ở trẻ là gì?

1. VA là gì?

VA là tổ chức bao gồm nhiều tế bào bạch cầu, viết tắt của từ tiếng Pháp Végétations Adénoides còn ở Việt Nam gọi là Bệnh sùi vòm mũi họng.

Bình thường VA có từ khi trẻ mới sinh nhưng kích thước rất nhỏ, từ 6 tháng tuổi và nó sẽ phát triển dần theo nhiệm vụ miễn dịch. Từ 9 - 10 tuổi thì VA sẽ teo dần và chỉ còn dấu vết ở tuổi dậy thì.

Nhiệm vụ của VA là nhận diện  vi khuẩn để tạo ra các kháng thể và tiêu diệt các vi khuẩn khi chúng tái xâm nhập vào cơ thể. Nó sẽ cùng một số tổ chức khác cùng nhiệm vụ miễn dịch để tạo thành một vòng (gọi là vòng Waldeyer), gồm: VA, amidan, vòi amidan hầu, amidan lưỡi.

Không khí chứa vi khuẩn vào mũi, đi ngang qua VA trước khi vào phổi, vi khuẩn sẽ bám vào VA dễ dàng nhờ diện tiếp xúc rộng của nó. Các tế bào bạch cầu sẽ chờ sẵn để bắt vi khuẩn. Sau đó sẽ lôi vi khuẩn vào sâu để nhận diện và tạo ra vi khuẩn. Kháng thể này được nhân rộng và phát tán ra khắp nơi đặc biệt nhất là vùng mũi họng và từ đó khi vi khuẩn tái xâm nhập chúng sẽ tự động vô hiệu hóa vi khuẩn và tiêu diệt ngay.

2. Viêm VA là bệnh gì?

Viêm VA là tình trạng VA bị sưng thành khối. Đây là bệnh đường hô hấp phổ biến ở trẻ nhỏ hoặc ở những người trưởng thành nhưng thường rất hiếm gặp. Mặc dù VA là bộ phận có tác dụng loại bỏ các sinh vật, vi khuẩn gây bệnh ra khỏi cơ thể nhưng cũng chính vì thế nó cũng rất dễ bị vi khuẩn tấn công và bị viêm nhiễm.

Viêm VA được chia thành 2 dạng chính gồm:

• Viêm VA cấp tính: Hầu hết tất cả các trường hợp viêm VA khởi phát đều bắt nguồn từ viêm VA cấp tính. Triệu chứng nhận biết của dạng này là người bệnh xuất hiện tình trạng viêm amidan hốc mủ, có mủ vùng hầu họng hoặc amidan.
• Viêm VA mạn tính: Đây là giai đoạn tiếp theo của giai đoạn cấp tính khi bệnh tái phát nhiều lần và điều trị không khỏi thì sẽ dẫn đến tình trạng viêm VA quá phát hoặc bị xơ hóa sau viêm nhiễm cấp tính dẫn đến tình trạng viêm mạn tính.

Viêm VA xảy ra chủ yếu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong đó thì tình trạng viêm VA cấp thường xảy ra rất sớm, trẻ từ 6 - 7 tháng tuổi cho đến 4 - 7 tuổi là lứa tuổi dễ mắc nhất, tuy nhiên những trẻ lớn hơn cũng có thể mắc bệnh. Còn tình trạng mãn tính thường gặp ở trẻ từ 18 tháng - 6 tuổi.

3. Triệu chứng viêm VA

Triệu chứng điển hình của viêm VA là sốt trên 38℃ và có khi có thể sốt lên đến 39 - 40℃. Bên cạnh đó, là các biểu hiện như tắc ngạt mũi, chảy nước mũi, VA sưng to chẹn đường thở, trẻ thở bằng miệng, bỏ bú, bỏ ăn hay nôn trớ.

Không chỉ vậy, một số trẻ còn xuất hiện các triệu chứng về rối loạn đường tiêu hóa như đau bụng, nôn, buồn nôn, đi ngoài phân lỏng. Viêm VA cấp thường là do virus gây ra và sau đó bội nhiễm thêm vi khuẩn làm cho tình trạng bệnh ngày càng phức tạp hơn.

Nếu tình trạng bệnh diễn ra kéo dài và không được điều trị thì có thể phát triển thành bệnh mạn tính sẽ làm kích thước VA tăng lên và gây hẹp cửa mũi sau, cản trở việc thông khí qua mũi khiến trẻ bằng phải thở bằng miệng, ngủ không ngon giấc, giật mình, ngủ ngáy và ngưng thở tầm khoảng 20 lần trong lúc ngủ mỗi lần khoảng 10 giây.

4. Nguyên nhân gây bệnh viêm VA

Theo thông tin từ các chuyên gia, có rất nhiều nguyên nhân gây viêm VA khác nhau, trong đó nguyên nhân chính là sự xâm nhập của các loại vi khuẩn (tụ cầu vàng, Haemophilus influenzae, liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A…) và virus (Adenovirus, Myxovirus, Rhinovirus…) vào cơ thể.

Ngoài ra, vì VA là bộ phận nằm ở vị trí vòm họng, nơi cửa ngõ lưu thông của đường thở, do đó, nó thường xuyên tiếp xúc với các loại virus, vi khuẩn và kèm theo đó là cấu tạo của nó gồm nhiều hốc khe, là nơi thuận lợi cho vi khuẩn và virus trú ngụ, phát triển và gây viêm.

Bên cạnh nguyên nhân chính là do virus và vi khuẩn thì những trẻ có kèm theo những yếu tố nguy cơ sau sẽ có khả năng mắc bệnh cao hơn những đứa trẻ khác gồm:

• Trẻ có sức đề kháng kém do suy dinh dưỡng, còi xương, cơ địa nhạy cảm, dễ dị ứng, sinh non,...
• Trẻ có thói quen ăn uống không lành mạnh, sử dụng thường xuyên các thực phẩm lạnh khiến trẻ dễ bị nhiễm lạnh.
• Môi trường sống của trẻ bị ô nhiễm, nhiều khói bụi, khói thuốc lá, hóa chất,...
• Trẻ có tiền sử mắc một số bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên gồm: ho gà, sởi, cúm,...
• Trẻ không vệ sinh răng miệng, họng, mũi thường xuyên, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển.
• Trẻ mắc bệnh giang mai bẩm sinh.
• Một vài trường hợp, nếu trẻ có tổ chức bạch huyết phát triển mạnh, nhất là ở vùng cổ cũng khiến nguy cơ trẻ mắc viêm VA cao hơn.

5. Biến chứng của viêm VA

Trẻ bị viêm VA có nguy hiểm không? là câu hỏi mà các bậc phụ huynh thường đặt ra khi trẻ nhà mình mắc phải căn bệnh này. 

Theo các chuyên gia viêm VA để lại rất nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nếu không được phát hiện kịp thời điển hình như:

• Viêm nhiễm đường hô hấp: Do VA nằm ở vị trí nóc của vòm họng nên mủ có thể chảy xuống họng gây viêm họng, viêm thanh quản, viêm thanh khí phế quản hoặc viêm phổi, đều là các tình trạng bệnh rất nguy hiểm.
• Viêm tai giữa cấp: Vì vi khuẩn từ VA rất dễ đi lên tai giữa qua đường vòi nhĩ và gây ra tình trạng viêm tai giữa cấp do vòi nhĩ của trẻ em ngắn hơn của người lớn và rộng hơn.
• Viêm tai giữa thanh dịch: Khi trẻ mắc viêm VA quá phát sẽ dễ làm tắc vòi nhĩ, không khí không lên được tai làm tăng tiết dịch trong hòm tai. Bệnh sẽ tiến triển âm thầm không gây đau tai, chỉ xuất hiện tình trạng ù tai, giảm thính giác nên thường rất khó phát hiện bệnh ở trẻ từ đó gây ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ, học tập ở trẻ.
• Viêm mũi xoang: Mủ chảy vào hốc mũi rồi đọng lại ở sàn mũi và các khe khiến niêm mạc mũi phù nề, các lỗ thông xoang bị bít tắc dẫn đến tình trạng viêm xoang.

• Rối loạn tiêu hóa: Do trẻ em nuốt phải mủ hoặc do tổ chức lympho đường ruột cũng phản ứng với viêm VA nên có thể khiến trẻ bị đau bụng, nôn trớ và đi ngoài phân lỏng.
• Dị dạng sọ mặt: Khi bị VA quá phát sẽ gây tắc nghẽn đường thở khiến trẻ phải thở bằng miệng, lâu ngày sẽ làm cho hàm dưới của trẻ bị đẩy ra trước, xương hàm trên không thể phát triển, lưỡi tụt ra sau khiến mặt bị biến dạng và được gọi là bộ mặt VA.
• Nghẹt thở và ngưng thở khi ngủ: Do khi bị viêm VA sẽ lớn và làm bít tắc cửa mũi sau và Amidan khẩu cái to làm cho trẻ không thể thở được bằng mũi mà phải thở bằng miệng dẫn đến giảm thông khí phế quản, lâu dần gây giãn phế nang và gây suy tim trái, vì vậy khi ngủ trẻ thường bị ngưng thở khoảng 10 giây và mỗi đêm ngưng thở khoảng 20 lần.

6. Phương pháp chẩn đoán viêm VA

Chẩn đoán viêm VA cấp thường gặp rất nhiều khó khăn nhất là đối với những trường hợp trẻ mắc các bệnh đường hô hấp trên khác như viêm họng, viêm amidan.

Vì vậy, trong chẩn đoán trẻ có mắc bệnh hay không các bác sĩ thường áp dụng phương pháp nội soi, sử dụng dụng cụ chuyên dụng để soi vào vùng hầu họng. Dựa vào kết quả nội soi từ đó sẽ đưa ra thêm một số các xét nghiệm khác để việc chẩn đoán bệnh được chính xác hơn gồm:

• Lấy mẫu vi khuẩn, virus, nấm từ cổ họng để đem đi xét nghiệm.
• Thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra có tình trạng nhiễm trùng máu hay không.
• Chụp X - quang vùng đầu, cổ để xác định độ lớn của khối VA và mức độ nhiễm trùng.
• Trong một số trường hợp đặc biệt tình trạng bệnh nghiêm trọng thì bắt buộc người bệnh cần tiến hành kiểm tra nhịp thở và sóng não bằng điện cực nhằm xác định xem người bệnh có hội chứng ngưng thở khi ngủ hay không.

Bệnh viêm VA được chia thành 4 cấp độ như sau:

• Phì đại độ 1: Che lấp dưới 25% cửa mũi sau
• Phì đại độ 2: Che lấp dưới 50% cửa mũi sau
• Phì đại độ 3: Che lấp dưới 75% cửa mũi sau
• Phì đại độ 4: Che lấp trên 75% cửa mũi sau

7. Các phương pháp điều trị viêm VA ở trẻ em

Tùy vào mức độ bệnh ở trẻ mà các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị và chỉ định thích hợp cho từng bệnh nhân cụ thể.

• Với những tình trạng bệnh nhẹ: Không cần điều trị chuyên môn hay sử dụng thuốc. Các bậc phụ huynh chỉ cần chăm sóc trẻ cẩn thận bằng cách bổ sung thêm cho trẻ các dưỡng chất cần thiết, thiếu chất nào thì bổ sung thêm. Đặc biệt là tập trung tăng cường sức đề kháng cho trẻ.
• Đối với trường hợp bệnh nặng: Khi tình trạng bệnh ngày càng nặng và xuất hiện các triệu chứng bất thường thì các bác sĩ sẽ sử dụng thuốc để kiểm soát bệnh cho trẻ. Tùy vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ kê các thuốc phù hợp, các thuốc thường sử dụng gồm: thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh, thuốc dị ứng, giảm đau, hạ sốt.
• Với các trường hợp viêm VA nghiêm trọng và bệnh nhân bắt đầu xuất hiện các biến chứng và gây nên các đe dọa đến sức khỏe của trẻ thì các bác sĩ sẽ cân nhắc đến việc phẫu thuật để nạo VA hoặc cắt bỏ khối viêm amidan nếu cần. 

Vì VA là một trong những bộ phận quan trọng và cần thiết cho sự phát triển của trẻ dó đó chỉ định nạo VA không được phổ biến. Tuy nhiên, khi trẻ gặp phải các tình trạng sau thì bác sĩ có thể chỉ định nạo VA cho bé:

• VA quá to, gây khó thở và viêm mũi thường xuyên cho bé.
• Tình trạng viêm VA nghiêm trọng khiến trẻ gặp phải các biến chứng như giảm thính lực, viêm tai giữa cấp.
• Trẻ gặp phải một trong các biến chứng gồm: viêm amidan, viêm thanh quản cấp, rối loạn tiêu hóa, chậm phát triển,...

Nạo VA là một tiểu phẫu đơn giản, ít gây biến chứng, thời gian hậu phẫu ngắn. Hiện nay với phương pháp nạo VA dưới nội soi đường miệng giúp việc nạo VA trở nên dễ dàng hơn, không sót, thời gian mổ ngắn và không gây chảy máu trong quá trình phẫu thuật. 

Bên cạnh đó, phương pháp này được xem là an toàn với trẻ, không gây sợ hãi và trẻ có thể về nhà sau 3 giờ phẫu thuật. Tuy nhiên, chỉ trẻ từ 8 tháng tuổi trở lên mới có chỉ định để được nạo VA.

8. Chăm sóc và phòng ngừa trẻ bị viêm VA

Để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, các bậc cha mẹ cần chăm sóc sức khỏe tốt cho trẻ, đây cũng là phương pháp tốt nhất để giúp trẻ ngăn ngừa bệnh viêm VA.

• Tăng cường sức đề kháng cho bé bằng các bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết, sử dụng các loại thuốc bổ nếu cần thiết và khuyến khích trẻ tập thể dục thể thao mỗi ngày.
• Giữ ấm cho trẻ để tránh khiến trẻ bị nhiễm lạnh, đặc biệt là trong khoảng thời gian giao mùa hay nhiệt độ thay đổi đột ngột. Giữ ấm vùng cổ, đầu, ngực, chân. Tuyệt đối không để trẻ đi chân trần vào mùa đông.
• Giữ gìn vệ sinh răng miệng, mũi cho bé được sạch sẽ. Cho trẻ rửa tay và súc nước muối mỗi ngày.
• Tạo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, khô ráo cho bé. Với những trẻ có cơ địa dị ứng thì cần tránh cho bé tiếp xúc với những khu vực ô nhiễm, có nhiều khói bụi, khói thuốc lá và hóa chất,...
• Mang trẻ đi khám khi thấy trẻ xuất hiện các triệu chứng đã nêu trên để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.
• ...

Trên đây là những thông tin về bệnh viêm VA, căn bệnh phổ biến ở trẻ em. Hy vọng qua bài viết này các bậc phụ huynh đã có cho mình những thông tin bổ ích. Hãy like và chia sẻ bài viết trên cho các bậc cha mẹ khác cùng tìm hiểu nhé.

Mọi câu hỏi của bạn liên quan đến các sản phẩm của Thiên Tri vui lòng gọi điện đến hotline 0867 995 518 để được tư vấn ngay.